Αερόβια ικανότητα είναι η ικανότητα παραγωγής έργου, για μεγάλο χρονικό διάστημα και με την επιστράτευση του αερόβιου μεταβολισμού. Ο όρος αερόβια σημαίνει με την παρουσία οξυγόνου.
Το οξυγόνο είναι η καύσιμη ύλη του ασκούμενου αλλά και κάθε ανθρώπου. Χωρίς οξυγόνο η ζωή δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πάνω από μερικά λεπτά. Επομένως όσο περισσότερο οξυγόνο προσλαμβάνετε τόσο περισσότερη ενέργεια παράγετε.
Ο ανώτατος όγκος οξυγόνου, που μπορούν να καταναλώσουν οι ιστοί ενός ατόμου κατά την άσκηση στην μονάδα του χρόνου, ονομάζεται αερόβια ικανότητα ή ικανότητα μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (VO2 max).
Η μέγιστη ικανότητα πρόσληψης οξυγόνου είναι ο βασικός δείκτης που δείχνει εάν ένα άτομο έχει καλή φυσική κατάσταση. Η αερόβια ικανότητα αυξάνεται προοδευτικά και κορυφώνεται τα τελευταία χρόνια της εφηβείας.
Κατόπιν η αερόβια ικανότητα ελαττώνεται βαθμιαία με το πέρασμα του χρόνου και με ρυθμό περίπου 1% ανά έτος.
Η παρακμή της αερόβιας ικανότητας κατά την μέση και προχωρημένη ηλικία οφείλεται στην
μείωση διαφόρων φυσιολογικών λειτουργιών που σχετίζονται με την μεταφορά οξυγόνου.
Με την κατάλληλη προπόνηση η αερόβια ικανότητα μπορεί να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα μέχρι την βιολογική ηλικία των 35-40 ετών.
Με τον όρο προπόνηση εκφράζονται όλα τα ερεθίσματα – επιφορτίσεις, τα οποία προκαλούν μορφολογικές και φυσιολογικές προσαρμογές στο ανθρώπινο σώμα, με στόχο την επίδοση.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται κατά την διάρκεια της άσκησης, με στόχο την βελτίωση της αερόβιας ικανότητας ονομάζονται αερόβια προπόνηση ή αεροβίωση.
Η αερόβια προπόνηση λοιπόν είναι ένα σύστημα ασκήσεων αντοχής που βελτιώνουν την καρδιαγγειακή ικανότητα με την αύξηση και διατήρηση των καρδιακών σφυγμών για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο.
Με αυτόν τον τρόπο αντλείται αίμα πλούσιο σε οξυγόνο μέσω της καρδιάς και κατανέμεται στις μυϊκές ομάδες για να χρησιμοποιηθεί.
Αερόβιες δραστηριότητες είναι το περπάτημα, η πεζοπορία, το τρέξιμο, το ποδήλατο, το κολύμπι, τα ομαδικά προγράμματα Aerobics, κ.α.
Ένταση αερόβιας προπόνησης
Η ένταση υποδηλώνει το πόσο σκληρά γυμνάζεστε σε μια προπόνηση. Η μόνη δυνατότητα έλεγχου της έντασης είναι η καρδιακή συχνότητα με την μέτρηση των καρδιακών σφυγμών.
Η αποτελεσματικότητα ενός αερόβιου προγράμματος εξαρτάται από την συχνότητα, την ένταση, την διάρκεια, το είδος, την μέθοδο προπόνησης και τέλος την δεκτικότητα του ασκουμένου στα προπονητικά ερεθίσματα.
Κατά την διάρκεια της αερόβιας προπόνησης, για να επιτευχτεί η βελτίωση της αερόβιας ικανότητας, θα πρέπει να διαρκεί κατ’ ελάχιστο από 20 έως 40 λεπτά. Στον χρόνο αυτόν δεν θα πρέπει να υπολογίζετε την προθέρμανση και την αποθεραπεία.
Λιγότερο από δυο φορές την εβδομάδα δεν επηρεάζουν σημαντικά την αερόβια ικανότητα όπως επίσης παραπάνω από πέντε δεν έχει αποδειχτεί ότι προσφέρουν περισσότερη ωφέλεια. Έτσι οι προπονήσεις θα πρέπει να γίνονται ημέρα παρά ημέρα δηλαδή με μια συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα.
Η ένταση ενός προγράμματος αεροβικής θα πρέπει να είναι τόση ώστε να βρίσκεται μέσα στην περιοχή επίτευξης αερόβιων αποτελεσμάτων την ζώνη καρδιακών σφυγμών. Η ζώνη αυτή καθορίζεται από ένα ελάχιστο κι ένα μέγιστο όριο καρδιακής συχνότητας.
Η ζώνη των καρδιακών σφυγμών για αερόβια αποτελέσματα καθορίζεται περίπου στο 60% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας έως και το 80% με 90% για γυμνασμένους ή πολύ γυμνασμένους.
Η αερόβια άσκηση θα σας βοηθήσει να μειώσετε το ποσοστό σωματικού λίπους, ενώ η προπόνηση με τα βάρη θα τονίσει τις μυϊκές ομάδες του σώματος. Η αερόβια προπόνηση θα πρέπει να συνδυάζεται με την προπόνηση στα βάρη στις ενδιάμεσες ημέρες τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα.
Τέλος είναι πολύ σημαντικό να υιοθετήσετε υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Η υγιεινή διατροφή σε συνδυασμό με την αερόβια προπόνηση και την μυϊκή ενδυνάμωση μέσω των βαρών είναι το κλειδί ενός ισορροπημένου σώματος!
Αποτελέσματα αερόβιας προπόνησης
- Με τη συστηματική αερόβια άσκηση (αερόμπικ) βελτιώνεται η κατάσταση των μυών του σώματος, καθώς και η αιμάτωση των μυών δηλαδή το ποσό του αίματος που διέρχεται μέσα από τα αγγεία των μυών ανά μονάδα χρόνου.
- Βελτιώνεται επίσης και η ικανότητα των μυών να χρησιμοποιούν περισσότερο οξυγόνο, άρα και η απόδοσή τους σε μυϊκό έργο, γιατί προκαλείται αύξηση του αριθμού των μιτοχονδρίων μέσα στους μυς.
- Με τον συστηματικό εξαναγκασμό της καρδίας να υπερλειτουργεί κατά την αερόβια άσκηση, προκαλείται μια αύξηση του μεγέθους της, με αποτέλεσμα την αύξηση της δύναμης της συστολής και της ικανότητας της καρδίας για άντληση περισσότερου αίματος προς τους ιστούς του σώματος.
- Η αερόβια προπόνηση συντελεί σε μυϊκές προσαρμογές που βελτιώνουν την μεταφορά οξυγόνου στους μύες, σε μείωση του ρυθμού παραγωγής του γαλακτικού οξέος, στη βελτίωση του ρυθμού απομάκρυνσης του και στην αύξηση της χρήσης λίπους ως καύσιμης ύλης τόσο στη διάρκεια της προπόνησης αλλά ακόμη και μετά από αυτήν.
- Τέλος μετατοπίζει τον χρόνο κόπωσης ώστε σταδιακά να κουράζεστε λιγότερο πραγματοποιώντας το ίδιο ακριβώς έργο, μειώνει τον απαιτούμενο χρόνο αποκατάστασης, αποτρέπει τη συσσώρευση λίπους σε συνδυασμό με την κατάλληλη διατροφή και βοηθά στον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Η έλλειψη αερόβιας άσκησης οδηγεί στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης δηλαδή φράξιμο των αγγείων του κυκλοφοριακού συστήματος, ατροφία του μυϊκού, ανορεξία για δράση λόγω έλλειψης ενέργειας, παχυσαρκία, ατονία και έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Ζώνη Καρδιακών Σφυγμών
Ένα σημαντικό ερώτημα που δημιουργείται στους ασκούμενους είναι με τι ένταση πρέπει να προπονούνται. Η ένταση με απλά λόγια έχει να κάνει με το πόσο μπορεί να ζοριστεί η καρδιά.
Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το φύλο, την ηλικία αλλά και από το πόσο κάποιος ασκείται συστηματικά ή είναι τελείως αγύμναστος.
Πριν πάρετε τις απαντήσεις για όλα αυτά τα ερωτήματα, πρώτα πρέπει να μάθετε τι είναι η Ζώνη Καρδιακών Σφυγμών.
Ζώνη Καρδιακών Σφυγμών ονομάζεται η ζώνη, μέσα στην οποία οι καρδιακοί σφυγμοί πρέπει να διατηρούνται κατά την διάρκεια της προπόνησης, έχοντας σαν βάση ένα ανώτατο και ένα κατώτατο όριο.
Κατά την διάρκεια της αερόβιας προπόνησης ο ασκούμενος δεν θα πρέπει να πέσει κάτω από το κατώτατο όριο ή να ξεπεράσει το ανώτατο όριο. Αν ξεπεραστεί το ανώτατο όριο τότε ο οργανισμός λειτουργεί αναερόβια και εκτός αυτού επέρχεται η κούραση με αποτέλεσμα την εξάντληση του σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Θετικά στην αερόβια ικανότητα μπορεί να δράσει, αν κατά την διάρκεια της προπόνησης, οι καρδιακοί σφυγμοί διατηρηθούν ανάμεσα στους 140 με 160. Η διάρκεια της προπόνησης για να έχει επίδραση στην καρδιαγγειακή ικανότητα, πρέπει να είναι το ελάχιστο 20 λεπτά, ώστε να ενεργοποιηθεί ο αερόβιος μεταβολισμός.
Βέβαια η διάρκεια έχει άμεση σχέση και με το επίπεδο του ασκουμένου. Παρακάτω θα δείτε την ένταση και πόσους καρδιακούς σφυγμούς πρέπει να έχετε κατά την διάρκεια της προπόνησης, σε σχέση με το αποτέλεσμα που θέλετε να επιτύχετε:
- Καρδιακοί σφυγμοί 50-60% Μ.Κ.Σ. (Μέγιστη Καρδιακή Συχνότητα). Η ένταση αυτή συστήνεται σε αγύμναστους αφού είναι το επίπεδο εκκίνησης της αερόβιας δραστηριότητας και έχει ως στόχο την μείωση του σωματικού λίπους. Απαραίτητη προϋπόθεση αυτής της έντασης είναι η χρονική παράταση της προπόνησης.
- Καρδιακοί σφυγμοί 60-70% Μ.Κ.Σ. Η ένταση αυτή συστήνεται για λίγο πιο γυμνασμένα άτομα και είναι το ελάχιστο κατώφλι της αερόβιας άσκησης. Χρησιμοποιώντας την συγκεκριμένη ένταση επιτυγχάνετε τον έλεγχο του βάρους σας καθώς επίσης και την μείωση του σωματικού λίπους.
- Καρδιακοί σφυγμοί 70-80% Μ.Κ.Σ. Η ένταση αυτή συστήνεται για γυμνασμένα άτομα και έχει αερόβια αποτελέσματα. Καρδιακοί σφυγμοί 80-90% Μ.Κ.Σ. Η ένταση αυτή συστήνεται για πολύ γυμνασμένα άτομα αφού είναι βάρια προπόνηση ανάμεσα στην αερόβια και αναερόβια φάση. Σε θεωρητικό επίπεδο έχουμε την μεγιστοποίηση της θερμιδικής καύσης ανά λεπτό.
- Καρδιακοί σφυγμοί 90-100% Μ.Κ.Σ. Τέλος με αυτήν την ένταση προπονούνται αθλητές που είναι πολύ προχωρημένοι στα πλαίσια της διαλλειματικής προπόνησης. Είναι προπόνηση κοντά στο μέγιστο και ενεργοποιείται ο αναερόβιος μηχανισμός παρά ο αερόβιος.
Αερόβιες δραστηριότητες
Για να επιτύχετε γρηγορότερα τους στόχους που έχετε θέσει, πρέπει να συμπεριλάβετε απαραίτητα τις αερόβιες δραστηριότητες στο προπονητικό πρόγραμμα.
Έτσι θα καταφέρετε να αποκτήσετε μια καλή φυσική κατάσταση και σε συνδυασμό με τα βάρη ένα ισορροπημένο σώμα. Αν η προπόνηση σας περιορίζεται στα βάρη πρέπει να γνωρίζετε, ότι φροντίζετε μόνο το εξωτερικό μέρος της εμφάνιση.
Η μηχανή του οργανισμού που είναι η καρδιά, παραμένει χωρίς αερόβια προπόνηση αδύναμη και δίχως αντοχή. Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι το όμορφο καλογυμνασμένο κορμί σας για να μεταφερθεί σημαντικό ρόλο παίζει η καρδιά. Είναι σαν να έχετε το τελευταίο μοντέλο της Πόρσε στο γκαράζ, αλλά είναι αδύνατον να πάτε οπουδήποτε αφού η μηχανή της είναι σκουριασμένη και δεν λειτουργεί.
Αν τώρα ξεκινάτε με την βελτίωση της φυσική σας κατάσταση και θέλετε να εντάξετε τις αερόβιες δραστηριότητες στο πρόγραμμα, πρώτα από όλα επιλέξτε τον τρόπο που θέλετε να γυμναστείτε και καθορίστε αν σας αρέσει να γυμνάζεστε σε κλειστό ή υπαίθριο χώρο.
Υπάρχουν πολλές αερόβιες δραστηριότητες όπως είναι το περπάτημα, το τρέξιμο, η πεζοπορία, το ποδήλατο, το κολύμπι, τα ομαδικά μαθήματα Aerobic κ.α. Το περπάτημα, το τρέξιμο, το ποδήλατο και το κολύμπι μπορούν να πραγματοποιηθούν σε υπαίθριο χώρο αλλά και σε εσωτερικό χώρο.
Σαν αρχή μπορείτε να επιλέξετε μια αερόβια δραστηριότητα που σας αρέσει περισσότερο και είναι πιο οικεία σε εσάς. Οι συνήθης αερόβιες δραστηριότητες που επιλέγονται σαν αρχή είναι το περπάτημα, το τρέξιμο και το ποδήλατο.
Κινησιολογικά και μόνο αυτές οι αερόβιες δραστηριότητες είναι οι πιο οικείες στην μεγαλύτερη πλειοψηφία των ανθρώπων. Το καλύτερο είναι να ξεκινήσετε με την αερόβια δραστηριότητα που επιλέξατε ήπια, ώστε να νοιώσετε την επόμενη μέρα ένα ελαφρύ πιάσιμο και όχι να μην μπορείτε να περπατήσετε!
Πολλοί ξεκινούν με παρά πολύ πάθος και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μετά την πρώτη τους προπόνηση να μην μπορούν να κουνηθούν την επόμενη μέρα. Μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα θα εγκαταλείψουν κάθε προσπάθεια σωματικής δραστηριότητας αφού το θεωρούν δύσκολο και επίπονο!
Το πρώτο διάστημα είναι αναγνωριστικό για τον οργανισμό μέχρι να προσαρμοστεί στα καινούργια δεδομένα. Δεν χρειάζεται να κάνετε αερόβια προπόνηση παραπάνω από τρεις φορές την εβδομάδα ειδικότερα στην αρχή. Μέρα παρά μέρα ώστε να δίνετε την δυνατότητα στο σώμα σας να ξεκουράζετε.
Είναι προτιμότερο να ξεκινήσετε με λιγότερο πάθος αλλά να μείνετε πιστοί με πάθος μια ζωή στην γυμναστική!
